Alles over AIS: het Automatic Identification System

Hoe werkt AIS?

Het AIS-systeem bestaat uit een transponder en receiver. De transponder zendt een signaal uit. Hiermee wordt informatie verzonden over de scheepsnaam, de radioroepnaam, het soort vaartuig, de positie, koers en snelheid.

De receiver ontvangt alle AIS-signalen die verstuurd worden door omringende schepen binnen het radiobereik. Je ontvangt hiermee dezelfde soort informatie van andere schepen die jij ook uitzendt.

Je kunt het AIS-signaal uitlezen op een plotter, een radarscherm of via een navigatieprogramma op een laptop, PC-scherm of tablet. Er zijn AIS-apparaten op de markt die los worden geïnstalleerd, waarbij je via een antenne-splitter de marifoonantenne kunt gebruiken. Er zijn ook gecombineerde marifoon-AIS transponders te koop, waarbij alles in een apparaat is geïntegreerd.

Let op: AIS is navigatie-ondersteunend maar geen navigatiesysteem!

Wanneer is AIS verplicht?

Het gebruik van AIS is verplicht voor alle beroepsvaart (van CEMT klasse I en hoger) en recreatievaartuigen langer dan 20 meter.

De verplichting geldt voor wateren waar het Binnenvaartpolitiereglement (BPR) geldt. Op de Rijn, waar het RPR geldt, moeten schepen daarbovenop beschikken over een verplichte elektronische vaarkaart (Inland-ECDIS).

Voor recreatievaart onder de 20 meter is er dus geen verplichting. Wel is AIS een veilige aanvulling op je navigatie, zeker als je vaker op ruim water vaart. Denk hierbij aan de Noordzee, het IJsselmeergebied of op vaarwaters met veel beroepsvaart, zoals de grote rivieren.

Wat heb ik nodig om een AIS-transponder te mogen gebruiken?

Voordat je een AIS-transponder mag gebruiken, moet je minimaal basiscertificaat marifonie in bezit hebben en een MMSI-nummer aanvragen.

Wanneer krijg ik een MMSI-nummer?

MMSI staat voor Maritime Mobile Service Identity. Dit is een uniek en internationaal identificatienummer dat in de maritieme communicatie wordt gebruikt om andere schepen en walstations te identificeren. Om dit nummer te krijgen moet je allereerst jouw apparatuur registeren bij de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI).

Naast een AIS-transponder registreer je ook een marifoon en EPIRB (noodradiobaken) bij de RDI. Wanneer je een AIS-transponder registreert bij de RDI, ontvang je jouw MMSI-nummer.

Wat is het verschil tussen de klassen AIS-apparatuur?

Je hebt twee klasse AIS-apparatuur: klasse A en klasse B. Klasse A is verplicht voor beroepsschepen die onder de SOLAS-voorschriften vallen. Gegevens worden elke paar seconden bijgewerkt, maar apparatuur is ook een stuk duurder.

De meeste recreatievaarders kiezen daarom voor klasse B apparatuur. De kosten zijn beter behapbaar en je verhoogt tegelijkertijd je veiligheid.

Hoe ontvang ik een AIS-signaal?

Het AIS-signaal wordt verzonden via VHF-frequenties en wordt opgepikt door je antenne. Het signaal van AIS wordt via twee VHF-frequenties uitgezonden: 161.975 Mhz en 162.025 Mhz. Dit zijn respectievelijk marifoonkanalen 87 en 88 hoog.

Als ik geen marifooncertificaat heb, mag ik dan AIS gebruiken?

Je hebt een marifooncertificaat nodig als je een AIS-transponder wilt hebben. Je mag dus geen informatie verzenden zonder certificaat.

Wel is er de mogelijkheid om alleen een AIS-receiver te installeren, zodat je wel AIS-signalen ontvangt van omringende schepen. Hiervoor heb je een losse antenne nodig. Zorg dat deze niet stoort met een eventuele marifoonantenne. Je kunt de AIS-receiver vaak koppelen aan een navigatie-app, zodat je naast je navigatie ook kunt zien waar omringende schepen varen.

Heb je alleen een receiver? Houd er altijd rekening mee dat andere schepen jou niet kunnen zien op AIS!

Tegenwoordig kun je ook apps gebruiken zoals MarineTraffic of VesselFinder. Houd er goed rekening mee dat er een vertraging op zit ten opzichte van de werkelijkheid – ook bij een snelle internetverbinding!

Kan je AIS gebruiken als vervanger voor radar?

Nee, AIS is niet een vervanger voor radar maar eerder een aanvulling op radar. Bij sprake van slecht zicht (zoals mist) zijn er vaarwegen waar je verplicht bent radar te hebben. Deze verplichting geldt niet voor AIS.

Wel heeft AIS enkele voordelen: het heeft geen last van bruggen of hoge gebouwen en het kan als het ware ‘om de hoek’ kijken. Daarnaast heb je voor AIS geen roterende antenne nodig op een hoge plek en verbruikt het minder stroom dan een radar.

Goede, veilige vaart!

© Foto boven: Shutterstock